گزارش سه‌ماهه دوم ۲۰۲۱ جمعیت حقوق بشر آزربایجان «ارک» از وضعیت حقوق زنان و کودکان آزربایجان
در گزارش سه‌ماهه دوم سال ۲۰۲۱ پیش رو، تنها گزارش‌هایی مورداستفاده قرارگرفته‌اند که رسانه‌های داخلی آنها را منتشر نموده‌اند، اگرچه آمار تبعیض علیه زنان، خشونت و آزار جنسی و جسمی علیه زنان و کودکان و خودکشی زنان و یا کودکان به‌مراتب بیشتر باشند.
_ حقوق زنان
در سه ماهی که گذشت دستکم ۴ گزارش خبری درباره تبعیض علیه زنان رسانه‌ای شدند. قتل های ناموسی، خودکشی زنان به دلیل مشکلات خانوادگی و فقر، اعتیاد و کارتن خوابی و تبعیض علیه زنان در حوزه ورزش، از عناوین گزارش هایی است که درباره زنان خبررسانی شده اند.
یک زن جوان ۲۱ ساله توسط فردی در کرج مورد ضربات متعدد چاقو قرار گرفت. فرد ضارب که درصدد بود گوشهای این زن را ببرد، با دیدن مردم حاضر در محل متواری می شود. خانواده مقتول در تحقیقات به پلیس گفتند: «دخترشان ۲ سال قبل ازدواج کرده که به دلیل اعتیاد و بیکاری همسرش با او اختلاف داشته و درخواست طلاق داده است.» (۱)
یک شهروند زن در شهرستان بوکان بر اثر شدت جراحات وارده ناشی از خودسوزی در یکی از بیمارستان‌های تبریز جان خود را از دست داد. این زن به دلیل اختلافات خانوادگی اقدام به خودسوزی کرده بود.(۲)
همچنین طی روزهای گذشته یک شهروند زن دیگر به نام فاطمه علی‌پور در روستای صومای آزربایجان غربی با اقدام به خودسوزی به زندگی خود پایان داد.(۲)
سن کارتن خوابی زنان در ایران به ۱۵ سال رسیده است:
آمارهای سازمان بهزیستی حاکی از آن است که هم اکنون تنها ۱۴۰ مرکز گذری کاهش آسیب اعتیاد در ایران وجود دارد که از این میان، ۲۸ مرکز مربوط به زنان است. همچنین از ۱۰۵ مرکز سرپناه برای اقامت شبانه افراد دارای اعتیاد، ۱۶ مرکز آن مربوط به بانوان است.
ندا ماندنی، مدیر مرکز بانوان سرای مهر در این باره اظهار داشت: «دختران ١۵ ساله‌ای در ماه‌های اخیر به مرکز سرای مهر مراجعه کرده‌اند که به خاطر محیط نامساعد زندگی به اعتیاد و کارتن‌خوابی کشیده شده‌اند.» (۳)
بعد از اینکه تیم ملی بسکتبال سه نفره زنان ایران بدون کسب پیروزی از رقابت‌های گزینشی المپیک حذف شد؛ خبرهای دردناکی از تبعیض علیه زنان در حوزه ورزش منتشر شد.
نایب رئیس زنان فدراسیون بسکتبال ایران می‌گوید: «گاهی شرایطی پیش می‌آید که بازیکنان نمی‌توانند بازی خود را ارائه بدهند و وقتی امکانات بقیه تیم‌ها را می‌بینند، تحت تاثیر قرار می‌گیرند.»
فریده شجاعی به خبرگزاری ایسنا گفت: «به ما می‌گویند معلوم نیست سهمیه بگیرید، در نتیجه برای زنان خیلی هزینه نمی‌کنند.» (۴)
_ حقوق کودکان
در گزارش سه‌ماهه دوم پیش رو، بازماندن کودکان از تحصیلات و آموزش، خودکشی کودکان، عدم ثبت رسمی نام تورکی برای نوزادان توسط ثبت‌احوال جمهوری اسلامی ایران و غرق شدن کودکان در کانالهای بدون حفاظ ازجمله مسائلی است که طی سه‌ماهه دوم سال ۲۰۲۱ گذشته گزارش‌شده اند. متأسفانه تعداد نقض حقوق کودکان به‌مراتب و بسیار بیشتر است که به دلایل گوناگون هرگز رسانه ای نمی شوند.
درباره وضعیت آموزشی کودکان؛ در سال تحصیلی ۱۴۰۰ – ۱۳۹۹، قریب به ۳ میلیون دانش آموز در ایران از تحصیل بازماندند. وزیر آموزش و پرورش ایران ضمن تایید آمار مذکور، عنوان کرد که سهم چشمگیری از دانش آموزان بازمانده از تحصیل طی سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ مربوط به کودکان یا نوجوانانی است که یا به ابزار هوشمند مثل موبایل و تبلت دسترسی ندارند یا در مناطقی زندگی می‌کنند که اینترنت در آنجا نیست.
همچنین گران‌بودن ابزار هوشمند مانند تلفن همراه، تبلت، لپ‌تاپ و هزینه‌های اینترنت از دیگر دلایل ترک تحصیل این دانش آموزان است. یک دستگاه هوشمند در بازار تهران حداقل ۶ میلیون تومان قیمت دارد.
افزون بر این حسنعلی اصغری، مدیرکل آموزش‌وپرورش استان قزوین در این‌باره گفت: «۲ هزار دانش‌آموز بازمانده از تحصیل در سطح این استان حضور دارند که یک هزار و ۲۲۷ نفر در مقطع متوسطه و ۷۷۳ نفر در دوره ابتدایی هستند.»
مهدیه یارعلی، کارشناس آموزشی بابیان اینکه اگر کمک پراکنده نیکوکاران و افراد دغدغه‌مند نبود، ترک تحصیل دانش آموزان تا دوبرابر آمار فعلی افزایش می‌یافت، افزود: «آموزش و پرورش وظیفه داشت که ابزار هوشمند را برای تدریس در اختیار همه معلمان و دانش آموزان قرار دهد اما نه‌تنها این کار را نکرد، بلکه باعث شد آنها در این وضعیت اقتصادی سخت، هزینه‌های گزافی را برای تهیه موبایل یا تبلت از جیب خود بپردازند.»
سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ در حالی تمام شد که چشم‌انداز سال تحصیلی آینده همچنان برای معلمان، دانش‌آموزان و والدین‌شان مبهم است. (۵)
همچنین فشارها و مشکلات خانوادگی، اقتصادی و اجتماعی ، در سه ماه گذشته منجر به خودکشی دستکم دو کودک ، رسانه‌ای شد. یک دختر ١۶ ساله در مهاباد از طریق حلق آویز کردن، اقدام به خودکشی کرد و جان خود را از دست داد. هویت این نوجوان شراره (الهه) علی‌پور از محله فجر مهاباد عنوان شده است. گفته می‌شود، وی به دلیل مشکلات اجتماعی به زندگی خود پایان داده است. (۶)
همچنین یک دختر نوجوان ۱۴ ساله در شهر بوکان از طریق حلق آویز کردن دست به خودکشی زده و جان خود را از دست داد. گفته می‌شود، این کودک به دلیل اختلافات خانوادگی دست به این اقدام زده است. (۷)
همچنین طی سه ماه گذشته گزارش‌هایی منتشر گردید که سازمان ثبت‌احوال جمهوری اسلامی ایران برای دستکم سه کودک به نام‌های اوغوز، جان و تارکان به دلیل تورکی بودن نامشان شناسنامه صادر نکرده است. (۸)
در ایران کودکان آزربایجانی علاوه بر اینکه از حق تحصیل به زبان مادری‌شان محروم هستند، از حق داشتن نام تورکی نیز محروم می‌شوند.
در زمینه غیر ایمن بودن مکان های عمومی؛ یک نوجوان حدودا ۱۸ ساله در اتوبان کرج قزوین واقع در استان البرز (۹)، دو کودک ۶ و ۷ ساله در شهرستان تویسرکان همدان (۱۰)، به دنبال سقوط در کانال آب بدون حفاظ، غرق شدن پسر بچه ۴ ساله در استخر آب کشاورزی در بخش خرمدشت شهرستان تاکستان قزوین (۱۱)، جانشان را از دست دادند.
عدم نظارت دقیق مسئولان شهری بر اجرای حفاظ ایمن و استاندارد در حوضچه های آب کشاورزی و کانال های آب پیش از این نیز باعث بروز حوادث اینچنینی بوده است.
